1. Τι είναι η Ανοικτή Επιστήμη; Ποιους αφορά;

Σύμφωνα με την Unesco, η Ανοικτή Επιστήμη είναι ένα κίνημα που έχει ως στόχο τη διευκόλυνση της καθολικής πρόσβασης στην επιστημονική έρευνα και τα ερευνητικά δεδομένα. Πρόκειται για μια ευρεία έννοια που περιλαμβάνει  προσεγγίσεις και πρακτικές που αποσκοπούν στο να καταστήσουν την επιστημονική γνώση, τις μεθόδους, τα δεδομένα και τις αποδείξεις ελεύθερα διαθέσιμα και προσβάσιμα σε όλους, να ενδυναμώσουν την επιστημονική συνεργασία και το διαμοιρασμό της πληροφορίας ανοίγοντας τη διαδικασία δημιουργίας και διάχυσης της γνώσης  στην κοινωνία. H Ανοικτή Επιστήμη αφορά σε όλα τα επιστημονικά αποτελέσματα (δημοσιεύσεις, δεδομένα, λογισμικό, κλπ.) και σε όλα τα γνωστικά και ερευνητικά επίπεδα.

1. Πώς συνδέεται η Ανοικτή Επιστήμη με την Ανοικτή Πρόσβαση;

Η διαμόρφωση της Ανοικτής Επιστήμης συνδέεται άμεσα με την Ανοικτή Πρόσβαση (Open Access) και τα Ανοικτά Σύνολα Ερευνητικών Δεδομένων / Αποτελεσμάτων (Open Research Datasets / Output). Οι αρχές της Ανοικτής Επιστήμης μπορούν να εφαρμοστούν σε όλες τις μορφές της δημοσιευμένης έρευνας (συμπεριλαμβανομένων έγκριτων και μη έγκριτων άρθρων ακαδημαϊκών περιοδικών και πρακτικών συνεδρίων, διατριβών, κεφαλαίων βιβλίων και μονογραφιών) και αναφέρονται επιπλέον στη διαχείριση των ερευνητικών δεδομένων και την επανάχρηση τους, στα κατάλληλα ψηφιακά εργαλεία και στις αντίστοιχες υποστηρικτικές υποδομές. 

1. Πού μπορώ να βρω πληροφορίες για τις συμφωνίες με εκδότες για Ανοικτή Πρόσβαση του Συλλόγου Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών (ΣΕΑΒ);

Ο ΣΕΑΒ στα πλαίσια των διαπραγματεύσεων που έκανε για την ανανέωση των συνδρομών της κοινοπραξίας σε επιστημονικό υλικό για την τριετία 2019-2021, διεκδίκησε και κατάφερε, όπου ήταν δυνατόν, να υπάρχει πρόβλεψη για δημοσίευση εργασιών σε καθεστώς ανοικτής πρόσβασης παράλληλα με την πρόσβαση στο πλήρες κείμενο του συνδρομητικού υλικού των εκδοτών. Αναλυτικά:

• Στην παρούσα φάση όλες οι συμφωνίες με πρόβλεψη για δημοσίευση Ανοικτής Πρόσβασης στηρίζουν τη δημοσίευση εργασιών μόνο σε επιστημονικά ηλεκτρονικά περιοδικά.
• Έχουν συμφωνίες με επτά εκδότες: με κανένα κόστος (3) και με έκπτωση (4). Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε την σχετική ιστοσελίδα του ΣΕΑΒ.

1. Πώς μπορώ να κάνω χρήση των όρων της Ανοικτής Πρόσβασης μέσω ΣΕΑΒ;

Προβλέπονται διαφορετικοί όροι για κάθε εκδότη. Γενικά όμως:

• Ο κύριος συγγραφέας (corresponding author) πρέπει να ανήκει στην κοινότητα των μελών του ΣΕΑΒ.
• Συστήνεται αυστηρά η υποβολή να γίνεται με το ιδρυματικό email του/της συγγραφέως και να γίνεται χρήση της πρότυπης ονομασίας του ιδρύματος και της μονάδας, και η χρήση του ORCID iD για τη/ον συγγραφέα.
• Στις περιπτώσεις που προβλέπεται απαλλαγή για συγκεκριμένο αριθμό δημοσιεύσεων, θα έχουν προτεραιότητα τα ενεργά μέλη της κοινότητας του ΣΕΑΒ

1. Πού μπορώ να μάθω περισσότερα σχετικά με τις επιλογές έκδοσης ανοικτής πρόσβασης και την αξιολόγηση εκδοτών περιοδικών και βιβλίων; 

Στην ιστοσελίδα της Επιστημονικής Επικοινώνησης του Συνδέσμου Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών (ΣΕΑΒ), η οποία αφορά στην “Αξιολόγηση εκδοτικών επιλογών”: https://scholarly.heal-link.gr/assess/

1. Πού μπορώ να καταθέσω τις εργασίες μου και όλη την ερευνητική μου δραστηριότητα;

Η ψηφιακή Βιβλιοθήκη/Ιδρυματικό αποθετήριο Πέργαμος του ΕΚΠΑ διαθέτει ειδική ψηφιακή συλλογή «Επιστημονικές δημοσιεύσεις, ερευνητικό και άλλο υλικό», στην οποία όλα η ακαδημαϊκή κοινότητα του ΕΚΠΑ δύναται να καταθέτει κάθε είδος επιστημονικά παραχθέντος υλικού, το οποίο μπορεί να είναι αποτέλεσμα ερευνητικών δραστηριοτήτων των μελών, των μονάδων ή των υπηρεσιών. Αναλυτικές πληροφορίες για τη διαδικασία ανάρτησης υλικού στην Πέργαμο υπάρχουν στις ακόλουθες διευθύνσεις:

• https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/frontend/el/faq.html
•  
• Ψηφιακή Συλλογή «Επιστημονικές δημοσιεύσεις, ερευνητικό και άλλο υλικό

1. Είναι η Πέργαμος ένα “Αξιόπιστο Ψηφιακό Αποθετήριο” που συμβάλλει στην Ανοικτή Επιστήμη;

Φυσικά και είναι διότι:

• Βασίζεται σε διεθνή πρότυπα και εφαρμόζει πρωτόκολλα διαλειτουργικότητας και ανταλλαγής πληροφοριών
• Περιλαμβάνει υλικό που σχετίζεται με την ανοιχτή επιστήμη (Γκρίζα βιβλιογραφία, Επιστημονικές Δημοσιεύσεις, ερευνητικό υλικό, υφηγεσίες, ψηφιοποιημένα παλιά περιοδικά και σπάνια βιβλία.
• Ενστερνίζεται στο μέγιστο δυνατό βαθμό την ανοικτή πρόσβαση, αφού το υλικό της πλατφόρμας διατίθεται κατά κύριο λόγο ελεύθερα στο ευρύ κοινό (με εξαίρεση το υλικό, το οποίο είτε υπόκειται σε περιορισμούς περί αρχειακού χαρακτήρα και πνευματικών δικαιωμάτων είτε ο/η δημιουργός του έχει ζητήσει επιβολή χωρικών ή χρονικών περιορισμών).
• Το υλικό είναι ευρετηριάσιμο από γενικές ειδικές μηχανές αναζήτησης, συσσωρευτές και καταλόγους (π.χ. OpenDOAR, Google Scholar, OpenAIRE/DRIVER Guidelines, κ.α.).
• Bρίσκονται σε εξέλιξη οι διαδικασίες αναβάθμισης της προκειμένου να υποστηρίζονται και οι αρχές της Ανοικτής Επιστήμης.

1. Τι μπορώ να αναρτήσω στη συλλογή του “Ερευνητικού υλικού” στην Πέργαμο;

Στη συλλογή αυτή μου παρέχεται η δυνατότητα να αναρτήσω τα παρακάτω είδη τεκμηρίων: Βιβλίο, Κεφάλαιο βιβλίου, Άρθρο περιοδικού, Ανακοίνωση συνεδρίου (poster, conference poster), Τεχνική αναφορά, Εργασία εν εξελίξει (pre-print), Σύνολο ερευνητικών δεδομένων.

1. Τι εννοούμε με τον όρο “Ερευνητικά δεδομένα”;

Ως “ερευνητικά δεδομένα / research data” χαρακτηρίζονται τα δεδομένα που χρησιμοποιούνται ως βασικές πηγές στην ερευνητική διαδικασία, όπως π.χ. αριθμητικά δεδομένα, αρχεία κειμένων, εικόνων και ήχων κτλ. Ουσιαστικά περιλαμβάνει την επιστημονική γνώση, τις μεθόδους, τα δεδομένα και τις αποδείξεις με βάση τα οποία προέκυψαν πραγματικά ερευνητικά αποτελέσματα. Οι μορφές που μπορεί να έχουν αυτά τα δεδομένα είναι πολλές πχ. έγγραφα, σημειώσεις, ημερολόγια, φωτογραφίες, εικόνες, πειράματα, απαντήσεις σε ερωτηματολόγια, φυσικά αντικείμενα, μοντέλα, αλγόριθμοι και πολλά άλλα ανάλογα με το επιστημονικό πεδίο έρευνας.

1. Ποια είναι τα οφέλη από την ανάρτηση των δημοσιεύσεών μου και του ερευνητικού μου υλικού στην Πέργαμο; Ποιος μπορεί να είναι ο αντίκτυπος στην έρευνά μου;

• Διατήρηση των δημοσιεύσεων και του ερευνητικού μου υλικού με κατάλληλα πρότυπα που θα εγγυώνται την διατηρησιμότητά τους και την επαναχρησιμοποίηση τους
• Εύκολη παραπομπή στις δημοσιεύσεις μου 
• Αναζήτηση και ευρετηρίαση αυτών από μηχανές αναζήτησης
• Ανάπτυξη συνεργασιών με άλλους ερευνητές στο ίδιο επιστημονικό πεδίο
• Διαφανής αξιολόγηση (με νέα κριτήρια και δείκτες κατάταξης)
• Ποιοτική αναβάθμιση της έρευνας και επιτάχυνση των αποτελεσμάτων της

1. Μπορώ να μεταφορτώσω μαζικά τις δημοσιεύσεις μου στην Πέργαμο;

Μπορείτε να εισαγάγετε μαζικά είτε δημοσιεύσεις είτε μόνο τα μεταδεδομένα των δημοσιεύσεων σας (όνομα, ίδρυμα, περίληψη, λέξεις κλειδιά, κτλ.) εφόσον παρέχονται ξεχωριστά, κάτι που είναι εντελώς νόμιμο και πολύ χρήσιμο. Εάν θέλω να καταχωρήσω πολλαπλές αναρτήσεις/δημοσιεύσεις, αυτές θα πρέπει να περιέχονται σε αρχείο τύπου ΒibTex ή RIS και η εισαγωγή επιτυγχάνεται επιλέγοντας "Εισαγωγή" και έπειτα τον κατάλληλο τύπο αρχείου.

1. Όταν αναρτώ τις δημοσιεύσεις μου στην Πέργαμο υπάρχει κίνδυνος να παραβιαστούν τα πνευματικά μου δικαιώματα;

Η ευθύνη της κατάθεσης είναι αποκλειστικά δική σας και οφείλει να ακολουθεί τις συμφωνίες που έχετε υπογράψει με τους εκδότες των δημοσιεύσεων σας και τις δεσμεύσεις που έχετε αναλάβει. Στην ανάρτηση που κάνετε στην Πέργαμο μπορείτε είτε απλώς να δηλώσετε το URL ή/και το DOI της δημοσίευσής σας (το οποίο θα παραπέμπει στο υλικό όπως εμφανίζεται στο site του εκδότη) ή/και να συμπεριλάβετε και ψηφιακό αρχείο της δημοσίευσης (συνήθως το accepted manuscript), στο οποίο μπορείτε να ορίσετε πχ. πρόσβαση εντός του δικτύου του ΕΚΠΑ ή χρόνο αποδέσμευσης πρόσβασης (σε μήνες) ανάλογα πάλι με το είδος της συμφωνίας που υπάρχει με τον εκδότη.

1. Αν με δεσμεύει η συμφωνία με τον εκδότη που έχω υπογράψει ή δεν είμαι σίγουρος/η ποια είναι αυτή, μπορώ να αναρτήσω το άρθρο μου στην Πέργαμο;

Κάλλιστα μπορείτε να αναρτάτε τις δημοσιεύσεις σας ακόμα και χωρίς το ψηφιακό υλικό, συμπληρώνοντας μόνο τη φόρμα περιγραφής και συμπληρώνοντας στα μεταδεδομένα το URL ή/και to DOI που παραπέμπει στο άρθρο σας στο "επίσημο" site του εκδότη όπου έχει αναρτηθεί. Αλλιώς μπορείτε να ανεβάσετε το preprint του άρθρου.

1. Πού μπορώ να βρω περισσότερες πληροφορίες για την Ανοικτή Επιστήμη και Ανοικτή Πρόσβαση; 

• Στην ιστοσελίδα της Βιβλιοθήκης και Κέντρου Πληροφόρησης, η οποία εμπλουτίζεται συνεχώς: www.lib.uoa.gr/anoikti-epistimi/genika.html
• Στην ιστοσελίδα Επιστημονικής Επικοινώνησης του Συνδέσμου Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών, η οποία εμπλουτίζεται συνεχώς: https://scholarly.heal-link.gr/

1. Πού μπορώ να βρω περισσότερες πληροφορίες για τη διαδικασία ανάρτησης υλικού στην Πέργαμο;

Αναλυτικές πληροφορίες για τη διαδικασία ανάρτησης στην Πέργαμο υπάρχουν στις ακόλουθες διευθύνσεις:

• https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/frontend/el/faq.html
• www.lib.uoa.gr/sylloges/psifiakes-sylloges/psifiaki-syllogi-epistimonikes-dimosieyseis-ereynitiko-kai-allo-yliko.html

1. Πού μπορώ να βρω πληροφορίες σχετικά με θέματα πνευματικής ιδιοκτησίας 

 Νομοθεσία Πνευματικής Ιδιοκτησίας μπορείτε να βρείτε  στον  διαδικτυακό τόπο του  Οργανισμού Πνευματικής Ιδιοκτησίας (ΟΠΙ)

Πολιτικές ανοικτής πρόσβασης και πνευματικών δικαιωμάτων που ακολουθούν εκδότες από όλο τον κόσμο όσον αφορά την αυτο-αρχειοθέτηση άρθρων περιοδικών στον παγκόσμιο ιστό και σε ιδρυματικά αποθετήρια ανοικτής πρόσβασης μπορείτε να βρείτε  στη βάση δεδομένων  Sherpa Romeo.

Για τις άδειες ανοιχτού περιεχομένου creative commons και τη χρήση τους μπορείτε να  ενημερωθείτε στο διαδικτυακό τόπο https://creativecommons.ellak.gr/   

Σχετικά με υπηρεσίες Νομικής Συμβουλευτικής για Θέματα Πνευματικής Ιδιοκτησίας μπορείτε να ενημερωθείτε  από την υπηρεσία HEAL-Legal του Συνδέσμου Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών

1. Που μπορώ να βρω πληροφορίες σχετικά με την πολιτική  προστασίας προσωπικών δεδομένων του Ιδρύματος μας και την ισχύουσα νομοθεσία

Οδηγίες του ΕΚΠΑ για την Προστασία των Προσωπικών Δεδομένων σύμφωνα με τον Κανονισμό (ΕΕ) 2016/679 και τη σχετική ελληνική νομοθεσία  θα βρείτε εδώ.

Σχετική νομοθεσία μπορείτε να  βρείτε στο διαδικτυακό τόπο της Αρχής Προστασίας Δεδομένων.

1. Που μπορώ να βρω περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις δυνατότητες δημοσίευσης υπό το καθεστώς της Ανοικτής Πρόσβασης;

Γενικές πληροφορίες καθώς και online σεμιναριακό εκπαιδευτικό υλικό (στα αγγλικά και ισπανικά) μπορείτε να βρείτε εδώ.